Historia parafii

      Jedlińsk był miastem prywatnym Mikołaja Jedlińskiego, herbu Nabram, lokowanym na prawie magdeburskim w 1530 r. przywilejem Zygmunta I Starego. Prawa miejskie stracił w 1869 r. Właściciel ufundował w początkach XVI w. pierwotny kościół drewniany i wtedy też powstała tu parafia katolicka. W 1561 r. kościół został zajęty przez arian, dzięki protekcji Jedlińskich. Arianie założyli tu szkołę, sprowadzając nauczycieli z Rakowa. W tym czasie katolicy uczęszczali do kościołów w Lisowie, Wsoli i Błotnicy. W 1630 r. nabył Jedlińsk Stanisław Witowski i usunął arian. Parafia katolicka została ponownie erygowana w 1637 r. przez abp. Jana Wężyka. Dziedzic Witowski w 1645 r. ufundował murowany kościół pw. MB Szkaplerznej i św. Stanisława bp. Poświęcony on został przez abp. Macieja Łubieńskiego. Jednak już w 1655 r. został doszczętnie zniszczony przez Szwedów, a wkrótce “morowe powietrze” zupełnie miasto wyludniło. Po tych nieszczęściach założono w 1661 r. szpital dla ubogich i starców, a przy nim kościół pw. św. Wojciecha, spełniający rolę świątyni parafialnej. W drugiej połowie XVIII w. gruntownie odrestaurowano kościół parafialny nadając tytuł św. Apostołów Piotra i Andrzeja, prawdopodobnie według projektu Jakuba Fontany, staraniem dziedzica Aleksandra Józefa Załuskiego i jego syna bp. krakowskiego Andrzeja Stanisława Załuskiego, który w 1753 r. kościół poswięcił. Konsekracji dokonał w 1773 r. biskup kijowski i czernichowski Józef Załuski, brat bp. Andrzeja. W latach 1976-1979 staraniem ks. Franciszka Borowskiego podjęto prace przy kościele zabezpieczając m.in. fundamenty i wieże. W latach 1987-1995 staraniem ks. Henryka Ćwieka, gruntownie odnowiono elewację zewnętrzną kościoła i dzwonnicy wraz z detalami architektonicznymi.

Kościół orientowany, barokowy, fasada zachodnia posiada dwie wieże, w szycie fasady znajduje się herb Junosza biskupa Załuskiego. Z parafii pochodził Sł. B. bp Piotr Gołębiowski, administrator diecezji sandomierskiej. 

 

KALENDARIUM

• 1530 Dziedzic Mikołaj Jedliński uzyskał od króla Zygmunta I pozwolenie na założenie miasta; on też wystawił pierwszy drewniany kościół w Jedlińsku (zajęty przez arian w latach 1561 – 1630).
• 1637 Arcybiskup gnieźnieński Jan Wężyk ponownie eryguje parafię.
• 1645 Stanisław Witowski, wnuk Jana Kochanowskiego, ukończył budowę kościoła p. w. Matki Bożej i św. Stanisława wraz z dzwonnicą. Nowy kościół konsekrował arcybiskup gnieźnieński Maciej Łubieński.
• 1655 Najazd wojsk szwedzkich, pożar świątyni i grabież rzeczy kościelnych.
• 1694 Odbudowa świątyni przez Aleksandra Załuskiego.
• 1695 Chrzest Andrzeja Stanisława Załuskiego, późniejszego biskupa krakowskiego.
• 1702 Chrzest Józefa Andrzeja Załuskiego, późniejszego biskupa kijowskiego.
• 1752 Biskup krakowski Andrzej Stanisław Załuski dokonuje gruntownego remontu kościoła, który „od fundamentów wzmocnił, odrestaurował i ozdobił”.
• 1758 Biskup Andrzej Stanisław Załuski ofiarował świątyni monstrancję oraz obraz do głównego ołtarza „Powołanie świętych Apostołów Piotra i Andrzeja”, namalowany przez Tadeusza Kuntze-Konicza.
• 1773 Biskup Józef Andrzej Załuski dokonuje konsekracji świątyni, która otrzymała za patronów Świętych Apostołów Piotra i Andrzeja.
• 1794 Tadeusz Kościuszko przyjął srebra kościoła jedlińskiego „dla ratowania ojczyzny” i uczestniczył we mszy św. polowej.
• 1845 Odnowione zostały obydwie wieże kościoła.
• 1846 Wizyta cara Mikołaja I.
• 1871 Wymienione zostały wiązania dachowe; dach pokryto blachą.
• 1902 Chrzest Piotra Gołębiowskiego, późniejszego biskupa, dziś Sługi Bożego.
• 1976 – 1979 Podbicie fundamentów pod całym budynkiem kościoła.
• 1982 – 1984 Odnowienie polichromii w nawie głównej.
• 1987 – 1994 Gruntowne odnowienie wnętrza świątyni (ułożenie nowej marmurowej posadzki, wykonanie ołtarza soborowego i ławek, remont i konserwacja organów i ambony).
• 1994 Rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Sługi Bożego Biskupa Piotra Gołębiowskiego.
• 1994 – 1995 Wykonanie nowej elewacji zewnętrznej wraz z detalami architektonicznymi kościoła, dzwonnicy i plebanii.
• 1995 Jubileusz 350 – lecia świątyni parafialnej, uroczysta msza św. pod przewodnictwem Prymasa Polski ks. Józefa kard. Glempa i przedstawicieli Episkopatu Polski.
• 2000 – 2007 Konserwacja zabytkowych obrazów; wykonanie 9 witraży w oknach świątyni.
• 2002 Stulecie urodzin Sługi Bożego Biskupa Piotra Gołębiowskiego.
• 2008 Odnowienie, konserwacja obrazów i złocenie detali architektonicznych w kaplicach bocznych: Matki Bożej i Pana Jezusa.

 

PROBOSZCZOWIE PARAFII JEDLIŃSK

1. Ks. Michał Dmowski (1630 – 1663) – pierwszy znany z imienia i nazwiska proboszcz parafii Jedlińsk. W czasie jego urzędowania syn właściciela ziem jedlińskich Stanisław Witowski, spełniając wolę swojego ojca, postawił w 1645 roku nowy kościół murowany, który został zniszczony przez Szwedów w 1655 roku.

2. Ks. Franciszek Chojnowski (1663 – 1674) – kanonik Wendeński

3. Ks. Aleksander Potkański (1674 – 1688) – pochodził z rodziny szlacheckiej z Potworowa

4. Ks. Franciszek Michalski (1688 – 1694) – scholastyk Kamieniecki

5. Ks. Jan Michał Zimerman (1694 – 1736) – kanonik Pułtuski.

6. Ks. Antoni Dynowicz (1737 – 1756) – podczas jego posługi w parafii w 1752 roku biskup krakowski Andrzej Załuski, właściciel dóbr Jedlińska, gruntownie od fundamentów odrestaurował kościół.

7. Ks. Jan Dynowicz (1756 – 1764) – brat poprzedniego proboszcza Antoniego.

8. Ks. Marcin Porczyński (1764 – 1809) – kanonik Łęczycki, podczas jego pracy w parafii biskup kijowski Józef Załuski, brat biskupa Andrzeja Załuskiego, dokonał 25. lipca 1773 roku konsekracji kościoła. Pochowany pod chórem w kościele w Jedlińsku

9. Ks. Walenty Rudawski (1810 – 1839) – proboszcz parafii i dziekan dekanatu jedlińskiego. Pochowany na cmentarzu w Jedlińsku.

10. Ks. Jan Kloczkowski (1839 – 1884) – Dziekan dekanatu jedlińskiego. Pozostawił po sobie dwutomową kronikę parafii i kościoła w Jedlińsku. Z zamiłowania był historykiem oraz poetą i pisarzem. Wydał drukiem kilka książek o treści religijnej, kilkanaście pieśni religijnych, wiele kazań i nauk stanowych oraz spisał i nadał formę literacko – poetycką ludowej zabawie pod nazwą „ Ścięcie śmierci”. Zmarł w 72. roku życia i został pochowany na cmentarzu w Jedlińsku.

11. Ks. Paweł Pawłowski (1884 – 1897) – siostrzeniec Ks. Jana Kloczkowskiego. Pochowany na cmentarzu w Jedlińsku.

12. Ks. Franciszek Solarski (1897 – 1904) – przed objęciem parafii Jedlińsk był proboszczem parafii lisów. Pochowany na cmentarzu w Jedlińsku.

13. Ks. Julian Śliwiński (1904 – 1911) – w 1909 roku sprowadził ze Śląska do kościoła nowe organy firmy Riegera. Dzięki jego staraniom w kościele pojawiły się konfesjonały, ławki oraz umeblowanie zakrystii.

14. Ks. Bronisław Kwarciński (1911 – 1918) – ze względów zdrowotnych poprosił o przeniesienie i otrzymał probostwo w Sławnie koło Opoczna.

15. Ks. Hieronim Cieślakowski (1918 – 1919) – z Jedlińska został przeniesiony do parafii Góry Wysokie w okolicach Sandomierza.

16. Ks. Franciszek Góralski (1919 – 1958)  – wykonał wiele prac materialnych na terenie parafii i w kościele. Dokończył budowę nowej plebanii. Ogrodził cmentarz grzebalny i powiększył go od strony południowej. Przeprowadził gruntowny remont kościoła wewnątrz jak i na zewnątrz. Zatroszczył się o sprowadzenie do Jedlińska księdza wikariusza. Pierwszym wikariuszem w Jedlińsku został neoprezbiter ks. Jacek Przygoda. Ks. Franciszek Góralski w ostatnich latach przed śmiercią po operacji oczu stracił wzrok. Opiekunem chorego proboszcza i administratorem parafii był ks. Franciszek Gronkowski. Ks. Góralski jest pochowany na cmentarzu w Jedlińsku.

17. Ks. Wincenty Karwacki (1958 – 1975) – po przejściu na emeryturę zamieszkał w Jedlińsku w wybudowanym domu parafialnym. Pochowany na cmentarzu w rodzinnej parafii w Iwaniskach.

18. Ks. Tadeusz Borowski (1975 – 1987) – we współpracy z parafianami dokonał wymiany fundamentów pod całym kościołem. Odnowił bogatą polichromię w kościele, na nowo ogrodził cmentarz grzebalny i rozpoczął budowę kaplic z przeznaczeniem na punkty katechetyczne w Zawadach Starych i Jedlance.

19. Ks. Prałat Henryk Ćwiek (1987 – 2015) – dziekan dekanatu jedlińskiego. Profesor Seminarium Duchownego w Sandomierzu i Radomiu. Jako proboszcz podjął staranie o gruntowne odnowienie kościoła i dzwonnicy, kaplic w Jedlance i Zawadach Starych oraz cmentarza grzebalnego.

20. ks. Grzegorz Wójcik (2015 do nadal) dziekan dekanatu Jedlińskiego

 

Z parafii pochodzą

Pracujący na terenie diecezji radomskiej:

• ks. Kszysztof Chodowicz
• ks. Wincenty Chodowicz
• ks. Krzysztof Cielniak
• ks. Maciej Gizicki
• ks. Daniel Glibowski
• ks. Rafał Grzywacz
• ks. Janusz Smerda
• ks. Czesław Śmiechowski

Pracujący poza diecezją:

• ks. Józef Jeromin (diecezja łowicka) – emeryt
• ks. Robert Kalbarczyk (Sch.P)
• ks. Aleksander Makulski – Anglia
• ks. Adam Nowak (diecezja sandomierska) – emeryt
• ks. Marek Rudecki (SAC) – Stany Zjednoczone 
• ks. Władysław Trojanowski (diecezja warszawska)

Siostry zakonne pochodzące z parafii:

• s. Barbara Guzińska
• s. Jadwiga Kolbus
• s. Teodora Kolbus
• s. Barbara Krzemińska
• s. Wojciecha Rdzanek
• s. Elżbieta Wieteska

Kapłani pochowani na cmentarzu parafialnym:

• ks. Kan. Szymon Chodowicz
• ks. Franciszek Góralski
• ks. Czesław Jeromin
• ks. Jan Kloczkowski
• ks. Paweł Pawłowski
• ks. Marcin Porczyński (pochowany w kościele pod chórem)
• ks. Walenty Rudawski
• ks. Franciszek Solarski